ukay-ukay

Konsultahinang panlasa

pero sundin ang tibok ng bulsa.

Ibandera ang pinagsawaan ng iba.

Maano kung hindi brandnyu,

mabuti nang  may pambalabal

sa malaparilyang tadyang

o  malatapayang tiyan.

Maano kung di brandnyu,

mabuti nang may pantaklob

sa nangungulubot na lagusan ng utot.

tiwangwang man na langit

Tiwangwang man

na langit

ang bubong ko ngayong gabi,

mahirap pa ring paunlakan

ang anyaya

ng bilog na buwan.

Sapagkat ngayon,

         pagkatapos manalanta

               ang bulungan ni Meyor

                 at ni Mr. Smith,

ang buwan

para sa akin

ay ang nakasambulat

na mga duguang piraso

ng tabla-yero-kartong

kailangang tipunin at yapusin;

            mga tabla-yero-kartong

kanina lamang

ay kumakalong sa akin,

habang pinagmamasdan ko

ang unti-unting pagdilim

ng langit.

tagubilin ni ingkong

“Bihirang lumabas ang bahag-hari

noong kabataan ko,” sabi ni Ingkong.

Ngunit kapag ito raw ay gumuhit,

Malinaw ang mensahe nitong bitbit:

Pangako ng Maylikha

hindi tayo gugunawin sa baha.

Bakit sa Tacloban?, bigla kong naisip

na para namang nabasa ng matanda;

kaya nga raw lubha siyang nababahala

sa mga tanawin dito sa Maynila.

Kahit saan, kahit kailan, makikita

ang bahaghari – sa pader, sa kuko,

sa buhok, sa balat.  Sabi ni Ingkong,

mahirap nang pag-ibahin Kano at Pinoy

pareho ng suot, pareho ng kilos, pati kulay

ng balat at buhok; mabuti na lamang

at dapa pa rin daw ang ating ilong.

Isang araw, biglang nag-empake si Ingkong

at nakiusap: “Sige na, umuwi na tayo apo ko,

Mangyayari na, magugunaw na ang mundo.”

Inakbayan niya ako at ibinulong ang tagubilin:

“Kailangang matapos ang arko bago dumilim”.

sapatero

Walang daplis bawat tusok,

bawat pukpok walang mintis.

Pukpok, tusok, pukpok, tusok;

kahit warat nang sapatos

na sa kanal ay napulot

iyo pa ring naaayos.

Sa martilyo mong kaygaan,

pumipikit bawat angat;

Sa karayom mong kaykinang

dumidikit bawat tastas.

Matalas pa iyong mata,

Braso’y di pa nanginginig

kahit ika’y sitenta na,

kahit wala ka nang kisig.

Bawat tusok  walang daplis,

walang mintis bawat pukpok.

Laksang luray na tsinelas

binuhay ang pakinabang;

laksang warat na suwelas

pinalawig mo ang buhay.

Di mo pansin ang pagkirot

ng pawisa’t hapong likod.

Sapaterong anong sikap,

masulsihan mo pa kaya

sanga-sangang mga sugat

ng bituka mo’t dalita?

salamin ng buhay kong dukha

Iniluwa siya ng Pinatubo

sa mga kalye ng Maynila,

mistulang tupok na tuod –

kalawanging alambre

ang buhok,

gaspang ng uling

ang kalabit,

alingasaw ng imburnal

ang hininga.

(Yelo ang mata niyang tinutunaw

ng aking ismid at titig na nanlilisik).

Kilik niya ang isang sanggol

na sumusupsop ng pundakol[1].

Kayputla ng kaniyang mukha,

Salamin ng buhay kong dukha.

(Apoy ang luha niyang tumutunaw

sa nagyeyelo kong dibdib).

---

[1] salitang Pantabangan sa hinlalake

nasa lotto ang pag-asa

Hindi na siya nag-jipni;

naglakad na lang papunta

sa pinapasukang konstraksyon.

Nangarap ng pansit at pandesal

para sa almusal, dumighay

ng mithing bahay kotse diploma

para sa tatlo niyang anak.

Habang naglalakad

nilulurok[1] niya ang bawat mabunggo

ng kanyang mata – pulis poste   aso  

basura   kanal   buntis na tindera   bilao,

at matiyagang ikinukombina

sa kung kaninong birtdey  binyag  kasal  

kamatayan  libing at iba pang petsa,

tunay man o bungangtulog.

pagdating sa kanto, isinubo niya sa lotto

ang nanlilimahid niyang sampung piso

at nag-antanda at umasam, at umasam.

---

[1] pinipigurahan o matamang sinisipat, inaanalisa, pinakikiramdaman kung anong numero o mga numero ang ikinukubli ng isang bagay o pangyayari, aktwal man o panaginip.

mapapalad kayong mahihirap

Sa ilalim ng alkitrang langit

bayaang yakapin kita bunso,

kumutin mo ang bisig kong hapo

humimlay ka sa pagal kong dibdib.

Iwaksi sa isip ang dagundong

ng buldoser, angil ng de-kabra,

singasing ng pako-yero-tabla.

Iduduyan kita sa daluyong

ng himagsik-pagibig-pagasang

panangga ko sa lamig at gutom,

habang kinakalag ko ang buhol

ng mitong tumatabing sa mata

ng mahihirap.  Aking bunso

kailanman hindi tayo susuko.

lagi akong kumokontak kay lord

Nang magkaroon ako ng selpon,

natuto akong magdasal

nang kusa at taimtim.

Wala akong pinipiling lugar –

simbahan, bahay, iskul, sinehan

jipni, kalye, kubeta.

Lagi akong kumokontak

kay lord

kahit anong aking ginagawa –

kumakain

naliligo

naglalakad

tumatae.

Kahit natutulog.

Singgaspang na ng tuhod

ng Manang sa Quiapo

ang aking pundakol[1]

sa kapipindot sa nanlilimahid

na mga butil

ng aking rosaryo –

masend ka

masend ka

plis naman god

masend na sana

hay tnx

Amen.

---

[1]  salitang Pantabangan sa hinlalake

jack hammer

Nginasab ng takatak ng jack hammer

ang lahat ng tunog, maliban sa tikatik

ng kung anong sakit sa kanyang sintido –

kumakalog ang kanyang utak,

lumuluwa ang kanyang mga mata,

singlamig ng bakal ang kaniyang pawis.

Gumigitaw ang laway

sa mga sulok ng kanyang bibig.

Lumalabo     umiikot     lumalapit

lumalabo ang buong paligid –      

pansit  kape

                 ngiti ng kaniyang bunso yakap

            ng kaniyang kabiyak

trumpong umikot ang lahat.

Bumulagta ang jack hammer. Bukas

hindi na nito liligligin ang dating matipuno

ngunit ngayo’y lamog niyang katawan;

Bukas muli itong yayakapin

ng tulad niyang gutom na mga palad

Magpapatuloy ang proyekto.

in god we trust

bomba sa klats

padyak sa preno

pihit sa manobela

tulak-batak sa kambyo

diin sa silinyador

agwad sa saydmiror

na nasagi ng nagkukumahog

na pasahero

nangangalambre ang tumbong

sa upuang parang pugon

halos malinsad ang balikat

sa pag-abot ng sukli’t bayad

habang nakikipagpatintero

sa kawatang unipormado

at taimtim na nilalanghap

ang utot ng sinusundang

 “in god we trust”

estribong hitik sa anghit

Kahapon,

baradong imburnal na naman

ang Quiapo.

Isang dekada

na akong nakatayo,

nakikipaggitgitan,

nagpaparoo’t parito.

Pitig na ang aking binti.

Hindi pa rin ako makasakay,

kahit sabit lamang.

Mabuti kung hanging-pinipig

ng Disyembre

ang aking nalalanghap,

at hindi utot ng tambutso

at ng mga uod

na umuumbang ng basura.

Mabuti kung eyrkon

ang aking masasakyan –

maginhawa akong makakaupo

at makakaidlip.

Pero ang kaya ko lamang ay jipni;

wala akong mapagpipilian

kundi umukyabit sa estribong hitik

sa anghit.

astig

Dalawa pa!    

kilos,  kilos,

konting ipit,

sigaw ng ale

sabay sampal

sa tagiliran ng jipni.

Hindi ko alam

kung matutuwa  ako

o makukunsumi;

pero astig,       nagkasya

sa ga-beyntesingkong espasyo

ang dalawang dambuhalang puwet

na huling sumakay

bago umarangkada

ang hikaing Malagueña.

kropek

Paos ang pasasalamat na inusal ng maputla mong labi

nang abutin mo ang pabaon kong piso. Napaso ako

sa lamig ng iyong daliri, nanulay ang liyab ng yelo

sa aking bisig, namugad ang ginaw sa aking dibdib.

Agad naglagalag ang aking mga mata upang iwasan

ang iyong titig. Nangimi akong aluin, kahit saglit,

ang nakakapit na kirot ng sikmura

sa ilog na namuo sa iyong mga mata.

Natakot akong lusungin kahit saglit

ang bukal ng pag-unawa sa ilog na iyon.

Gumuho ang aking mga kalamnan at buto.

Batid kong hindi kayang haplusin ng piso

ang hapdi ng agahan nating kropek.

(Paano pa kaya ang pagngatngat

ng pagpapanggap na busog ka pa,

habang nilulunok mo ang amoy

ng pananghaliang iniaalok

ng iyong mga kaklase at guro?)

Hindi mo na kayang ipantawid-

gutom ang mga salita.

Binusog kita ng mga teksto

at imahen na nagpapalagablab

sa mga kamao at istrimer.

Ngayo’y dumidighay

ng katanungan

ang iyong

mga mata.

Hanggang

kailan

itay

?

at naglapat ang kaniyang mga pilik

kalaro ng daliri ang kandila,

hinintay niya ang paghupa

ng alimpuyo ng bagyo.

napapapitlag siya

sa bawat kalampag ng bubong,

sa bawat hampas ng hangin

sa playwud na dingding.

nanginginig ang ningas ng kandila

at ang kaniyang mga daliri

sa bawat yugyog

ng sahig.

kailan kaya matatapos ang sungit ng langit?

makabalik kaya si Inang at si Tatang

mula sa laot?

binatak

ng yakap niyang kartun ng damit

ang kaniyang noo,

hanggang tuluyang maglapat

ang pilit niyang binubuklat

na munti niyang mga pilik.

humilig ang kandila

sa dantay ng humimlay na daliri,

at unti-unti,

gumapang ang ningas,

naglambitin sa kartun,

tinupok ang musmos na panaginip.