ulilang paruparo

nakasilip siya 

sa bintana, nakatulala 

sa kalyeng kalaro

ng kaniyang kamusmusan;

gimingaw ang alikabok

sa kandirit ng mga talampakan, 

ang hangin nasasabik

sa taginting ng mga hagikhikan;

sa gitna ng kalye, sa talulot 

ng lagas na bulaklak ng kabalyero,

nakadapo ang isang ulilang 

paruparo.

siya ngawa

Wala pa si Pi-Eyts-Wan 

sa Pinas,  sakmal na tayo 

ng Corona Beerus. 

Sabi pa nga nito:

“Putang inang idioto 

na corona ito. Hinahanap ko 

gusto ko sampalin ang gago.”

petiburzwa

iningusan niya ang sangsang 

ng baha –  dugong hangga ngayon

hindi pa nahihigop ng lupa.

ilang katawan nga ba ang bumagsak

sa gilid ng daan, sa sulok ng eskinita, 

sa dilim ng damuhan?

sa puso ng giray na barung-barong?

gahiblang galos lamang sa kaniyang gunita 

ang talaksan ng taumbayang tinokhang.

mala-katad ang manhid niyang budhi –

alingasaw lamang sila sa hayahay

ng kaniyang buhay,  sa ginhawa ng paghinga.

iningusan niya ang tambak ng bangkay.

bakit naman papansinin?  ang latay ng lagim 

lupa’t langit ang agwat sa kaniyang hardin.

iningusan niya dahil ang lupit ng salot

bangungot na nakadikit sa pilik ng salat,

nakayakap sa dahop.  malayo sa kaniya.

pero kaiba ngayon.  kailangang bumangon,

luminga, lumingap.  laganap, nanliligalig

ang lagalag na mikrobyo. walang patawad.

nayayanig ang payapa niyang daigdig; nagbabahay-

bahay ang covid, sinusungkit ang kandado 

ng kapanatagan ng pinid niyang silid.

stay home

tiwangwang ang bintana, 

tila bunganga ng dambuhalang 

pugon.      pabugso-bugso 

ang buga ng tigang na hangin – 

gumugulong sa sahig,

gumagapang sa dingding,

umuukyabit sa kisame. 

sinisilaban 

ang sibol ng sibuyas

sa pasong pasan ng pasamano.

kumukulot, lumulukot 

ang dulo ng mga dahon.

dahan-dahan, dumadausdos

ang putla, unti-unting nauupos.

mistulang mitsa ng kandila –

inaabo ng liyab.  

lock down

bulaklak ng kaniyang dila
ang Oratio Imperata 
kontra-COVID,  dinidilig

ng dasal bawat inbox
ng kaibigan,  bawat wall
na mahagip niya sa kalawakan.

pagpitada ng pandemika,  agad
dumighay, lumungad sa busog
bodega niya ng pagkain at gamot;

nagkulong sa silid, nagtalukbong
linanghap, tiniis ang alingasaw
ng sariling anghit at halitosis.

ikinandado – selyado ang bulsa
walang makadungaw kahit barya,
maging sinag at simoy, hindi makatagos;

habang bumubulwak sa kaniyang facebook
nag-aalab na hashtag at post: Mabuhay
mga bayaning taus-pusong naglilingkod!

 

kumpas ng kapital ang pagkalat ng lagim

Hindi, hindi COVID ang tunay na salarin;

Damhin ang pulso ng bayang nakaratay,

Kumpas ng kapital ang pagkalat ng lagim.

Kawal na sumuong sa digmaang kaydilim,

Layuning magligtas; katawa’y humandusay.

Hindi, hindi COVID ang tunay na salarin.

Pag-ibig sa kap’wa – higit pa sa tungkulin –

Ang sandata; ngunit dusta ang Tanggulan.

Kumpas ng kapital ang pagkalat ng lagim.

Sumunod sa batas! Sagrado ang k’warantin!

Paano ang gutom? Ang walang masilungan?

Hindi, hindi COVID ang tunay na salarin.

Habang ang hikahos dinadahas; may piging

trapolistang ganid, bodega’y dumidighay.

Kumpas ng kapital ang pagkalat ng lagim.

Diklap ng pag-asa pagkapit sa patalim

Ng namuong poot; mulat ang sambayanan –

Hindi, hindi COVID ang tunay na salarin,

Kumpas ng kapital ang pagkalat ng lagim.

(Pakinggan bilang awit. Musika ng:

 "Nelson and the Hearted Band")

 

kagubot

Hasik ng COVID. Kagubot –

Bumubulwak ang nana 

mula sa lilim ng langib. 

Nagnanaknak budhing manhid 

sa paglingap sa mga dahop.

patay

Hindi lamang funeraria ang nabubuhay

sa patay.  Basahin ang krokis ng sagradong

daloy ng abuloy – bayad-dasal hanggang 

sa pa-siyam;

at sa tanggapan ng tagapagligtas ng kaluluwa,

pakinggan ang sigla ng kaluskusan

ng mga resibo at papeles –

bayad-misa – P1,300 (baligtarin ang resibo, 

nakasulat doon ang para sa mga tutugtog – P300;

para sa opertoryo, listahan ng mga alay –

pumpon ng bulaklak, basket ng prutas,

kandila, alak, at limang puting sobre

(bukod pa ito sa makokolekta sa buslong 

iduduldol sa mga nagluluksa).

At wala pa rito ang bayad sa lupang

paglilibingan sa sementeryo.

Habang hinihimay ang gastusin, huminga

nang malalim, pagnilayan ang himig

na bumubukal sa bibig ng tagapagligtas 

ng kaluluwa:

“Lumapit kayo sa akin, kayong lahat 

na nahihirapan at nabibigatan sa inyong pasanin, 

at bibigyan ko kayo ng kapahingahan.”

Amen.

kuwarantin

Umuwi siya mula Saudi. Delta.

Makikipaglibing sana. Para masilayan 

ang inang iginupo ng Covid. 

Kahit sa huling sandali.

Inisa-isa niya ang mga nakipaglamay.  Anim.  

limang kapatid at isang pamangkin.  Wala

ang mga bayaw, nasa ibayong-dagat din.

Tinitigan ang mga mukha. Pabalik-balik.

Kasinglungkot ng krismastri sa sulok ng sala,

walang ilaw. “Kasama mo na si tatay ngayon,”  

bulong niya habang hinahaplos ang urna,  

ang abo ng ina.  Bumakat ang bakas ng kanyang 

mga daliri sa screen ng cellphone.

ang kamtayan kailanman hindi mananaig*

 

Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.
Walang tigil ang lamay, walang patid ang dalamhati. Nakabuhol 
sa hangin ang sapot ng panaghoy.  Ihinahabilin ng ambon
sa nakangangang lupa ang prusisyon ng pagluluksa,
ang mga hiningang iginupo ng dahas at dalita.  Walang patid 
ang patak ng abuloy, barya-baryang pakikiramay na ihinuhulog
sa uhaw na garapon sa ibabaw ng kabaong.  Barya-baryang
sumuong sa tambang ng dilim upang magtawid ng pag-ibig.
Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.

Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.
Mahaba pa ang gabi at nangangaligkig sa ginaw ang ulilang 
mga mesa at bangko.  Nakatiklop ang pakpak ng balita;
kinukulob ng facemask at tsekpoynt ang silakbo ng salita.  Nilalagas
ng namumutlang bombilya ang balumbon ng mga bulaklak.  
Kumakalahig sa bubong ang babala ng bagong pag-alis – gayong
hindi pa naitatawid ang mga naunang sinundo.  Sa tanglaw ng naaanod
na buwan, gayunman, kumakapit ang mga sulyap sa hibla ng pananalig.
Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.

Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.
Hindi ganap na nawala ang inilibing.  Nakakapit ang kanyang ngiti
sa nakadaong na bangka.  Pumupusag kalaro ng mga isda at alon 
ang kanyang tinig, ang pag-asam niyang sisirin ang lalim ng dilim.  
Hawak niya ang sagwan, ihahatid niya tayo sa laot, doon sa walang 
sagabal sa pagtingala sa mga bituin.  Doon, uutusan niya ang bundok
na ibalik ang ating mga sigaw at halakhak. Doon, kapiling natin siya,
habang ipinagdiriwang natin ang paghalik ng bagong sinag-araw sa tubig.
Ang kamatayan, kailanman hinding-hindi mananaig.

* inspirado ng tulang  “And death shall have no dominion” ni Dylan Thomas.

face mask

lumilikas ang langkay 

ng langaylangayan,

halos humalik 

sa dahon ng talahib 

ang kanilang paglutang.

sa lilim ng sumisisid nilang anino –

gulanit na guryon,  nakasalampat

sa bangas na bungo ng ulilang burol; 

nangungulila sa lagaslas ng tuwa 

at tinis ng sipol – dating kalarong

musmos, pumapasok na sa eskuwela.

ang matabil niyang dila, kinukubkob,

kinukulob ng face mask.

deliryo ni covid

privileged position

silong ng hagdan. 

32 pulgadang kitid

at 48 pulgadang haba. 

kailangang yumuko bago

pumasok nang patagilid 

para di mauntog.

mikropono at ringlayt, 

inorder sa shopee.

di na mahalaga kung 

saan galing ang ipinambili – 

ipon, credit card, utang sa gsis,

provident fund, atbp.

dito ko idinadaos 

ang aking online classes,

dito rin idinudukdok 

ang di mapaglabanang antok.

makukulay na mga mukha. 

pikseladong mga ngiti. 

patay na mga mata.

kaluskos 

sa walang kasinglalim

na dagat ng katahimikan.

pandemik

open forum.  

sagradong zoom-talakayan 

tungkol sa bagong normal sa pagtuturo.

tanong-hiling: puwede bang maglaan

o mag-convert ng klasrum sa pamantasan

para magamit ng mga guro?

“huwag na.”

sabi ng isang eksperto sa remote learning

boses at laptop lang daw ang kailangan

para sa online teaching.

oo nga naman. ang galing! pero

nakalimutang banggitin ng butihing eksperto

ang value ng ambience sa ganitong moda –

dahak ng tambutso, alulong ng aso, 

putak ng manok, hilik na kapitbahay,  

tunay namang egzayting. 

“utot mo!”

karimlan

Wala. Walang binatbat ang babala 

ng pusang itim.  Walang nakapigil 

sa mga Diwata at Bathala.  Tuloy

ang piging! Papuri sa kaitaasan – 

Dantaong Konsumisyon.

Tuloy rin ang paglalakbay 

at pagsamyo nila ng hamog sa Hilaga.

Huwag kukurap, kilatisin ang larawan: 

bantay-sarado man ng N95 

ang mukha ng mga Diwata at Bathala, 

bakas pa rin ang kanilang tuwa,

ang abot-tengang ngiti habang nilalanghap

ang sariling hininga – taas-noong 

testimonya ng tenasidad ng budhi

laban sa ignoransya ng pamahiin.

Habang sa nayon ng alimuom, 

sa laylayan ng bundok-Makiling, 

ulanin-arawin ang mga aninong 

ikinukubli sa dilim.   

May nakabalot ng kamiseta ang mukha, 

may nakatakip ng nutnot na panyo 

ang bibig at ilong, may nakasuot ng kupas

na facemask – halos di makagulapay 

sa paghahanda para sa hayahay na pag-uwi 

ng mga nagbakasyong Diwata at Bathala.

remote learning

Dapat naka-skedyul
ang kahol ng aso mo at hatsing 
ng kapitbahay; takpan
ng makapal na kumot ang bintana,
pambawas ingay at pampaganda na rin
ng audio, mag-subscribe sa mas mabilis 
na koneksyon at dapat mataas 
ang kalidad ng kompyuter at iba pang
gadget. Kung walang subsidy, magpaluwal.

Tandaan: hindi puwedeng tipirin
ang renta sa bahay; kaya bawasan 

ang gastos sa pagkain.  At huwag,

huwag magkakasakit.

Tungkol sa lesson, aba dapat creative. 

Dapat angkop ang disenyo ng kurso 

sa bagong normal: magpodcast, 
gumawa ng  video sa iba’t ibang gadget 

at platform – pang-tv, pang-android, ipad, 

laptop, radyo.  

Maghanda rin ng maraming visuals 

lalo na kung para sa dating moda – 

papel na ipapadala sa kuryer
dahil walang internet ang estudyante.

Huwag munang isipin 

ang second wave ng pandemya;
saka na, tutal palutang-lutang pa naman tayo 

sa first wave.

Huwag ma-depress, ipakita 

na tunay kang resilient, kayang-kaya ‘yan. 

Tandaan, Pinoy ka. Resilient.
Basta isipin mong kaya. Tutal, di naman inalam 
ang kalagayan mo. At di mo rin naman alam 
ang kalagayan ng mga tuturuan mo.